टूरीझम-मेळघाट

महत्वाची ठिकाणे

मेळघाट व्याघ्र प्रकल्पि हे मध्ये भारतातील सातपुडा पर्वतरांगामधील दक्षिणेकडील शाखा वर स्थित आहे, त्या ला गाविलगढ असे संबोधल्याट जातेृ वैराट येथे सर्वोच्च बिंदू ( इ.स. ११७८ मीटर . समुद्रसपाटीपासून वरील) बाजुस पूर्व – पश्चिम कार्यरत उच्च रिज आहे, ती रिझर्व्ह सीमारेषा तयार करते. तो वाघाचा एक अविभाज्य आवास आहे. येथिल वन हे ”टेक्टोजना ग्रॅनडीज”(सागवानील लाकुड) द्वारे राखले गेलेले उष्णदेशीय कोरडा नियमितपणे पाने गळणारा आहेृ रिझर्व्ह पाच प्रमुख नद्यांचा एक पाणलोट क्षेत्र आहे उदा. खंडू, खापरा, सिपना, गडगा आणि डोलार, ह्रया सर्व नद्या तापी नदीच्या उपनद्या आहेत. रिझर्व्ह उत्तर सीमा क्षेत्र हे तापी नदीद्वारे दर्शविल्या जाते. मेळघाट हे राज्याचे मुख्य जैव विविधतेचे भांडार आहे. मेळघाटाचा उतार हा पूर्णा नदीचा पाणलोट भाग तयार करतो. मेळघाट प्रदेश मधुन तीन प्रमुख उपनद्या चंद्रभागा, अदनानी आणि वान हया पूर्णा नदितून वाहतात. चिखलदरा हे समुद्रसपाटीपासून ११०० मीटर उंची वर स्थित एक पठार आहे. मेळघाटाला निसर्गाने काही नोंद गुणांसह एक खडबडीत भौगोलिक परिस्थितीच्यात स्वरूपात संरक्षण देऊ केली आहे. माखला, (Makhala) , चिखलदरा ,चिलदरी (Chiladari) ,पाटुला (Patulda) आणि गूगामल (Gugamal) खडकाळ प्रदेशात मधे मोठ्या प्रमाणात आहेत. सातपुडा पर्वतरांगांमधील जंगल सान्निध्य क्षेत्र हे दीर्घकालीन संवर्धन क्षमतेची हमी देते. संवर्धन इतिहास: मेळघाट परिसर हा १९७४ मध्ये व्याघ्र प्रकल्प म्हrणून घोषित करण्यात आले होते. सद्यास्थितीत एकूण क्षेत्र सुमारे १६७७ चौ.किमी आहे. रिझर्व्ह क्षेत्रापैकी ३६१.२८ चौ किमी जागा ही गूगमल (Gugamal) राष्ट्रीय उद्यान कोर क्षेत्र करिता तसेच ७८८.२८ चौ.किमी क्षेत्र रिझर्व्ह ,मेळघाट वाघ अभयारण्य क्षेत्र बफर असे एकत्र मेळघाट अभयारण्य म्हणून १९९४ मध्ये राज्य सरकारने पुन्हा सूचित करण्यात आले होते, ( कि ज्यापैकी २१.३९ चौ.किमी. जागा हि वनमध्ये येत नाही). उर्वरित क्षेत्र एक ‘ अनेक वापर क्षेत्र’ म्हणून व्यवस्था करण्यात आली आहे. पूर्वी, मेळघाट वाघ अभयारण्य १५९७.२३चौ.किमी एक क्षेत्र १९८५ मध्ये स्थापन करण्यात आली. त्यारनंतर गुगामल(Gugamal) राष्ट्रीय उद्यान १९८७ मध्ये या अभयारण्य म्हणून घोषित करण्यात आला. पुरातत्व घाबरत: चिखलदरा पठारावर गाविलगढ किल्ला आणि नरनाळा किल्ला हे क्षेत्र सौंदर्याचा मूल्य जोडून मेळघाट व्याघ्र दक्षिण भाग गरज नसल्याचे स्पष्ट केल्यानंतर, या पुरातत्व वास्तूचा अभ्यागतानी पार्श्वभूमीवर प्रसन्न वन आनंद घेतात.

चिखलदरा

आकर्षित पर्यटन स्थळे

भिमकुंड (किचकदरी)

वैराट देवी

सुर्यास्‍त पॉईंट

बिर धरण

पंचबोल पॉईंट

कालापाणी धरण

महादेव मंदिर

सेमाडोह व्‍याघ्र प्रकल्‍प

हरिकेन पॉईंट

मोझरी पॉईंट

प्रोस्पेक्ट पॉईंट

देवि पॉईंट

गोराघाट

शक्‍कर तलाव

मालविय आणि सुर्यास्ताचे पॉईंट

सरकारी उद्यान

संग्रहालये

धबधबे

धाराकुरा

बकादरी

पंचधारा धबधबे

गाविलगढ किल्‍ला

सेमाडोह

सेमाडोह हे सिपना नदिजवळील वन जंगल छावणी, दाट मेळघाट व्याघ्र प्रकल्पाकतील, धारणी तहसील, जिल्हा अमरावती मध्ये वसलेले एक तालुका आहे. त्या मध्येव चार वसतिगृह ( 60 बेड ) आणि दहा कॉटेज ( 20 बेड )आहे. कॉटेज अलीकडेच नूतनीकरण करून आणि चांगल्या स्थितीत आहेत . उपहारगृहाच्याच पुढे संग्रहालय आहे . सर्वात महत्त्वाचे म्हकणजे वाघ , अस्व ल , चित्यांच्या आणि इतर जंगल प्राणी जसे भागात वन्य जीवन उपस्थिती आहे. या संकेतस्थळाची भेटण्या ची व्य वस्था् वन विभाग अमरावती यांचेकडेकरता येते.

कसे पोहोचाल?